Dis nie ‘n kortverhaal of ‘n storie nie. Dis nie snaaks nie. Dis nie vrolik of opgewek nie. (As ek weer skryf sal dit wees, maar nie hierdie keer nie.) Ek skryf dit want dit móét uit, so dis net vir my. Dalk vir iemand anders? Maar definitief vir my.
* * *
Jy bou ‘n huisie van kaarte. Elke kaart ‘n hoop. ‘n Droom. ‘n Wens. ‘n Aspirasie. ‘n Verlange. ‘n Begeerte.
Jy werk hard. Jy glo. Hierdie gaan ‘n pragtige huisie wees. Dit is jou hele lewe. Jou hele menswees.
Skielik kom daar ‘n warrelwind – dalk net ‘n ligte briesie en jou hele huisie tuimel in duie. Jou harde werk, hoop, drome, trots: verwoes. Jy sak inmekaar van die terugslag, net soos die huisie tuimel jy – plat op die grond. Moedeloos. Maar jy haal diep asem en jy begin weer bou. Jy blaas die kooltjie van hoop weer aan. Stadig maar seker kry jy opgestaan. Jy pak weer jou kaarte – drome, wense, familie, liefde, jou hart – en stadigaan groei die huisie weer. Uiteindelik staan jy weer regop, trots, by jou skepping. Jy glimlag breed en wys vir ander mense jou huisie – jou hele menswees. Jou siel. Jou vriende en familie bewonder dit. Behandel dit teer en met respek.
‘n Vreemdeling kom verbygestap en bekyk jou huisie van kaarte.
“Nee.” Sê die vreemdeling sonder verduideliking. Gevoelloos. Sonder empatie trek die vreemdeling een van die kaarte uit. Dit is ‘n kaart wat die fondasie van jou huisie vorm. Die huisie stort weer ineen. Die vreemdeling stap tevrede weg. Hulle verwoestende werk is gedoen. Onaangeraak deur die verwoesting, teleurstelling en hartseer wat hulle in hulle pad los. Dalk is dit nie eers ‘n vreemdeling nie. Dalk is dit iemand wat jy gedog het jy kan vertrou.
Oorweldig deur die terugslag gaan lê jy plat op die grond. Hopeloos. Gebreek. Om jou lê die kaarte gestrooi. Jou handewerk, wat nou ‘n hoop rommel is, word nat van jou trane.
Jy kan nie meer nie.
Jy wil nie meer nie.
Die Donker kom sit langs jou. Die Donker vat met sy hand aan jou arm.
“Laat my in.” Sê Die Donker.
Die Donker sit sy arm om jou.
“Ek sal vir jou sorg.”
Jy weet dis leuens. Die Donker sorg vir niemand en niks. Maar jy is te moeg, te seer om terug te baklei. Jy voel Die Donker heeltemal om jou. In jou.
Mense loop verby jou, daar waar jy sonder hoop lê.
Vriende. Familie. Hulle sien nie dat jy plat op die aarde lê nie. Hulle sien nie hoe Die Donker oor jou kruip, deur jou vloei, jou verder wegvat nie.
Die mense vra jou vriendelik “Hoe gaan dit?”
Jy lig jou kop op en glimlag breed. “Goed dankie!” Jy wil eintlik jou hand uitsteek en uitroep “Help my!”.
Maar Die Donker maak jou stil. “Ek is joune. En jy is myne. Dis net ons. Niemand anders nie.” En dit word nog bietjie donkerder.
Jy weet jy moet hier uit. Maar daar is nie meer krag nie. Nie meer hoop nie. Nie meer drome nie.
Jy het genoeg gehad. Wil nie. Kan nie. Sal nie.
Hoeveel keer moet jy die huisie weer probeer bou? Die kaarte van hoop en drome en geluk en liefde is so gebuig, verinneweer, dat dit nooit weer ‘n sterk fondasie sal wees nie.
Soos jy lê en wag, vir Die Donker om sy werk te doen, sien jy ánder mense om jou wat groter, mooier huisies gehad het. Hulle huisies het ook in duie gestort en nou lê hulle met gewonde siele op die grond. By elke gebreekte mens sit daar Die Donker.
Een vrou het haar kind verloor. Haar Donker is Hartseer. Sy kan geen lig verby haar Donker sien nie, dit oorweldig haar totaal en al. Haar Donker is dood stil. Hy hoef niks te sê nie.
‘n Ander man het alles verloor. Sy Donker is Drank. “Nog net een keer. Hierdie slukkie sal anders wees. Dis die laaste keer.” Sê sy Donker vir hom.
Jy weet Die Donker lieg.
Jy sien al die ander mense om jou wat ook deur Die Donker gevat is. Elkeen se Donker kom van 'n ander plek - Egskeiding. Dood. Gebroke liefde. Verslawing. Werk. Teleurstelling. Mishandeling. Siekte. - maar die eindbestemming is dieselfde. Die Donker. Jy verstaan hulle. Hulle verstaan jou. Jy weet jy kan niks vir hulle doen nie. Hulle weet hulle kan niks vir jou doen nie. Party se Donker is baie donkerder as joune. Maar hulle Donker is húlle Donker. Jou Donker is jóú Donker.
Die Donker is wreed. Genadeloos.
Daar is geen koors nie, geen wonde, geen bloed,
geen toetse om mense te laat weet iets is fout nie.
Net die stadige erosie van die self, so verraderlik soos kanker.
En soos kanker, is dit in wese 'n eensame ervaring;
'n kamer in die Hel met net jou naam op die deur.
Jy sien ‘n man gaan staan stil langs ‘n gevallene. “Staan op man!” Sê hy vir die gevallene. “Dis nie so erg nie. Moenie so sissie wees nie. Ruk jou reg.” Die gevallene probeer opbeur, maar Die Donker is te groot. Te swaar. Jy wil uitroep “Los hom uit! Wat weet jy van Die Donker af?”. Maar jy’t nie ‘n stem nie.
Langs jou kom kniel iemand. ‘n Vreemdeling. Sy glimlag vir jou en gee vir jou ‘n splinternuwe kaart. Sy draai woordeloos om en loop.
Jy draai die kaart om en om in jou vingers. Dis maar ‘n vaal, onbenullige kaart, maar in jou oë is dit ‘n besondere mooi kaart.
Die Donker haal sy knieg van jou bors af.
Die kaart sal ‘n sterk fondasie maak.
Die Donker gee ‘n tree agteruit.
“Jy is spesiaal. Jy is belangrik vir ons.” Staan die woorde op die kaart.
“Jy is niemand. Jy is niks.” Probeer Die Donker vasklou.
Nog. Net. Een. Keer.
Jy sit die blink nuwe kaart regop en balanseer een van jou ou, geskeurde vuil kaarte teen dit. Jy kan net-net die woord op die verwaarloosde kaart uitmaak: HOOP. Die twee kaarte teen mekaar staan wankelrig regop. Die begin van ‘n kaartehuisie.
Moenie huil as die son nie meer skyn nie. Jy gaan nie die sterre deur jou trane kan sien nie.
Nog. Net. Een. Keer.
* * *
Ek dra hierdie op aan almal wat sukkel met depressie, seerkry, swaarkry. Almal wat Die Donker ken. Ek het nie woorde van wysheid wat jou gaan laat beter voel nie.
Net dit: Nog. Net. Een. Keer.
Nog net een tree.
Nog net een dag.
As jy verdwaal het in die woud, neem dit jou soms 'n rukkie om te besef dat jy verlore is. Vir ‘n rukkie probeer jy jouself oortuig dat jy net so bietjie van die paadjie afgestap het en dat jy enige oomblik weer die voetpad sal kry. Dan word dit nag en weer en weer, en jy weet nog steeds nie waar jy is nie. Dan is dit tyd om te erken dat jy so ver van die pad afgedwaal het, dat jy nie eers meer weet watter rigting die son opkom nie. Maar soek die lig. Dis wanneer dit die donkerste is, wat jy lig die maklikste kan raaksien. En gaan daarnatoe. Dit voel of jy nie krag het nie. Maar jy hét. Soek die lig. Laat die lig toe.
* * *
MAAR nóg belangriker dra ek die op aan die mense wat NIE nou op hulle knieë staan met Die Donker langs hulle nie: Deel asseblief ‘kaarte’ uit. Oral waar jy gaan. Jy het géén idee hoe groot verskil die mees onbenulligste kompliment of tikkie vriendelikheid aan iemand se lewe/dag kan maak nie.
As jy wegstap by iemand, wat los jy daar? Verwoesting? Of hoop? Lewe jy jou lewe so dat, as jy vertrek, die mense wat agter bly, blý is, of jammer is dat jy moet gaan? Dit is so eenvoudig. Daar is mense om ons wat lewens verwoes, en daar is mense om ons wat lewens red. Jou keuse.
#Depressie #SteekJouHandUit
©Riaan Palmer
0 comments:
Post a Comment